Rijksgebouwen open tijdens Open Monumentendag

DEN HAAG - Tijdens de Open Monumentendagen van 10 en 11 september zijn ongeveer 50 rijksgebouwen open voor het publiek. Het thema van Open Monumentendag 2011 is ‘nieuw gebruik, oud gebouw’, ook veel rijksgebouwen hebben in de loop der tijd een nieuw gebruik gekregen.

1500 rijksmonumenten
Nederland telt ruim 50.000 rijksmonumenten. Variërend van vuurtorens, tot barakken, bruggen, gevangenissen, landgoederen en kastelen. Een zichtbaar en tastbaar bewijs van onze geschiedenis. De rijksoverheid beheert zelf 1500 van deze monumenten.
 
De Rijksgebouwendienst, sinds 90 jaar huisvester van het Rijk, bezit en beheert gebouwen voor onder andere het Koninklijk Huis, de rechtspraak, het openbaar bestuur en rijksmusea. In totaal bezit de Rijksgebouwendienst 165 rijksmonumentencomplexen, bestaande uit 340 gebouwen.

Nieuw gebruik: slot Loevestein
Tussen 1361 en 1368 liet ridder Dirc Loef van Horne Loevestein bouwen. De strategische ligging was ideaal voor een verdedigingsbolwerk en om tol te heffen. Aanvankelijk was Loevestein een verdedigingstoren, maar de toren groeide uit tot een heus kasteel.

Het slot werd na de bouw van nieuwe verdedigingswerken sinds begin 17e eeuw gebruikt als staatsgevangenis. De bekendste gevangene is Hugo de Groot. In 1621 ontsnapte hij in een boekenkist.

Het fort werd in 1831 voor het laatst als gevangenis gebruikt. In de Tweede Wereldoorlog werd het fort gebruikt als opslagplaats. Sinds 1951 is Loevestein opgeheven als militair steunpunt. Momenteel is Loevestein opengesteld als museum.
 
Nieuw gebruik: Veenhuizen
In1823 stichtte de Maatschappij van Weldadigheid de onvrije kolonie Veenhuizen, een nederzetting bedoeld voor de heropvoeding en tewerkstelling van bedelaars, landlopers, weduwen, wezen en oorlogsinvaliden.

Na de overname door de rijksoverheid werd het een rijkswerkinrichting voor veroordeelde misdadigers. Justitie liet tussen 1875 en 1914 een compleet dorp bouwen, waar ook het personeel woonde. 

Pas vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw werden dorp en gebied geleidelijk openbaar toegankelijk. Justitie trok zich terug achter de hekken van de penitentiaire inrichtingen. Nog steeds zijn de strafinrichtingen in Veenhuizen operationeel, met ruim 1000 gedetineerden.

Het dorp heeft ruim 1200 inwoners. De Rijksgebouwendienst is buiten de 3 gevangeniscomplexen eigenaar van ongeveer 75 gebouwen in Veenhuizen. Een deel van het vastgoed is succesvol herontwikkeld, andere panden wachten nog op een nieuwe bestemming.

Nieuw gebruik: Koninklijk Paleis Amsterdam
Oorspronkelijk is het Koninklijk Paleis Amsterdam ontworpen als stadhuis voor de bestuurlijke en rechterlijke macht. Vooraanstaande schilders, zoals Rembrandt en Ferdinand Bol, leverden hun bijdrage aan het interieur.

In 1655 werd het stadhuis in gebruik genomen. In 1808 nam Koning Lodewijk Napoleon het stadhuis op de Dam in gebruik als Koninklijk Paleis. Het staatspaleis heeft vandaag de dag hoofdzakelijk een representatieve functie. Daarnaast is het gebouw regelmatig te bezichtigen voor publiek en worden er tentoonstellingen georganiseerd.

© Nationale Bouwgids